Ο νέος «πατριάρχης» της FΙΑΤ

Οι Ανιέλι χαρακτηρίζονται συχνά ως «οι Κέννεντυ της Ιταλίας». Και οι δύο οικογένειες είναι ισχυρές και πλούσιες. Γεμίζουν τακτικά τις κοσμικές στήλες των περιοδικών, έχουν και οι δύο υποφέρει από θανάτους, κρίσεις και τραγωδίες. Η τοποθέτηση του εγγονού του θρυλικού Τζιάνι Ανιέλι στο τιμόνι της Fiat, του 34χρονου Τζον Ελκαν, ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην πολύκροτη ιστορία της οικογένειας και της αυτοκινητοβιομηχανίας Fiat που ίδρυσε ο προ-προ-παππούς του, ο Τζιοβάνι Ανιέλι, το 1899.
Εδώ και αρκετά χρόνια, ακόμη και πριν γίνει «νούμερο 1» στη Fiat, ο Ελκαν συναντά μία φορά την εβδομάδα μία δημοσιογράφο του «Εconomist», η οποία ετοιμάζει τη βιογραφία του παππού του, του αποκαλούμενου στην Ιταλία και Αvvocato. Ο διάδοχός του, αν και είναι εξαιρετικά απασχολημένος, βρίσκει χρόνο να της διηγείται τις αναμνήσεις του και να της ανοίγει τα αρχεία του. Καμιά φορά, μάλιστα, την ξεναγεί στο λίκνο της οικογένειας, την πόλη του Τορίνου, κάνοντας στάσεις στο Lingotto, όπου βρίσκεται η έδρα της εταιρείας, στη βίλα Frescot στους λόφους της πόλης και στην οικογενειακή κατοικία Villar Ρerosa. «Είναι πολύ σημαντικό να καλλιεργούμε τις αναμνήσεις», εξομολογείται ο ίδιος, ο οποίος μάλιστα είπε για τον παππού του την ημέρα που ανέλαβε τα ηνία της Fiat, στις 21 Απριλίου, ότι θα ήθελε να ήταν παρών.

Η ώθηση της μοίρας

Το αρχικό σχέδιο της διαδοχής στη Fiat δεν περιελάμβανε τον Τζον Ελκαν. Δύο θάνατοι, όμως, τον έφεραν στην κορυφή της πυραμίδας. Από τη μια ο Εντοάρντο, ο γιος του Τζιάνι, αυτοκτόνησε το 2000, ενώ νωρίτερα- το 1997- ο ανιψιός του Τζιοβάνι Αλμπέρτο, ο εκλεκτός που είχε επιλεγεί για να διοικήσει τον όμιλο, πέθανε από μια σπάνια μορφή καρκίνου του στομάχου σε ηλικία 33 ετών.
Ο Τζον Ελκαν γεννήθηκε το 1976 στη Νέα Υόρκη από τη μεγαλύτερη κόρη του Αvvocato, τη Μαργαρίτα Ανιέλι, και τον γαλλο-ιταλο-εβραίο δημοσιογράφο και συγγραφέα Αλέν Ελκαν. Ομως, οι διαφωνίες τους γύρω από θρησκευτικά θέματα- η Μαργαρίτα ήταν καθολική- οδήγησε τους γονείς του σε διαζύγιο, αφού πρώτα είχαν γεννηθεί δύο ακόμη παιδιά. Εκτός από τα δύο αυτά αδέλφια ο Τζον αποκτά ακόμη πέντε από τον δεύτερο γάμο της μητέρας του. Η οικογένεια ζει στο Λονδίνο, το Παρίσι και το Ρίο, γεγονός που δίνει στον σημερινό επικεφαλής της Fiat, που πηγαίνει σχολείο στο Παρίσι, τον αέρα του κοσμοπολίτη και την ευκαιρία να αποκτήσει διεθνείς φιλίες.

Διάδοχος στα 20 του

Η μοίρα του αλλάζει το 1996, όταν είναι ακόμη 20 ετών. Ο παππούς του τον ορίζει διάδοχό του και ο Τζον αναγκάζεται να αποχαιρετήσει τις σπουδές στην Οξφόρδη και να κατευθυνθεί στο Τορίνο, όπου εγγράφεται στο αναγνωρισμένου κύρους Πολυτεχνείο για να γίνει μηχανικός. Ο παππούς του, που σκέφτηκε μάλιστα να τον υιοθετήσει για να κληρονομήσει το όνομα της οικογένειας, είχε εκμυστηρευτεί για τον εγγονό του στον έμπιστο σύμβουλο της οικογένειας και φίλο του, Τζιανλουίτζι Γκαμπέτι: «Του έμαθα ό,τι ήξερα, σαν να ήταν γιος μου, του έδωσα ακόμη τη δυνατότητα να διαφωνεί μαζί μου». Ομως, ο συγγραφέας Τζίτζι Μονκάλβο υποστηρίζει ότι «ο Ελκαν δεν ήταν παρά μια μαριονέτα στα χέρια του Γκαμπέτι».
Στα 22 του, ενώ συνεχίζει τις σπουδές του στο Πολυτεχνείο, τοποθετείται στο διοικητικό συμβούλιο της Fiat. Τον στέλνουν, μάλιστα, ινκόγκνιτο να δουλέψει σε εργοστάσιο της ιταλικής αυτοκινητοβιομηχανίας στο Μπέρμιγχαμ της Μεγάλης Βρετανίας. Εκεί διέμενε στο σπίτι μιας οικογένειας η οποία δεν γνώριζε ποιος ήταν και περνούσε τα βράδια του τρώγοντας μπροστά στην τηλεόραση. Δούλεψε και πάλι ινκόγκνιτο σε εργοστάσιο της Fiat στην Πολωνία, για να περάσει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στο λογιστήριο της General Εlectric, υπό την προστασία του Τζακ Γουέλς, του πρώην αφεντικού της αμερικανικής εταιρείας, που ήταν φίλος του παππού του Τζιάνι.

«Σαν σε πόλεμο»

Οταν πεθαίνει ο Ουμπέρτο, ο αδελφός του Αvvocato, το 2004, ο κληρονόμος είναι σχεδόν έτοιμος. Ομως, η Fiat αντιμετωπίζει προβλήματα και η οικογένεια δεν βρίσκεται στα καλύτερά της. Η εικόνα του λαμπερού Τζιάνι έχει ξεφτίσει. Ο Λάπο, ο αγαπημένος αδελφός του Τζον, φλερτάρει με τον θάνατο ύστερα από μεγάλη δόση κοκαΐνης, ενώ η μητέρα του καταφεύγει στα δικαστήρια διεκδικώντας μερίδιο από την περιουσία του πατέρα της. «Ολα φαίνονταν πολύ άσχημα», θυμάται ο Τζον Ελκαν. «Το να κάνεις τη μαθητεία σου σε αυτές τις συνθήκες, είναι σαν να κάνεις θητεία σε περίοδο πολέμου». Ομως, οι συνθήκες αυτές τον «εκπαιδεύουν» για να γίνει πραγματικός πατριάρχης της οικογένειας, προσπαθώντας σήμερα, όπως δηλώνει σε σχετικό άρθρο της «Le Μonde», να «συμφιλιώσει την οικογένεια με την εταιρεία».
Ετσι, δίνει προαγωγή σε κάποια μέλη της οικογένειας, ενώ υποβαθμίζει άλλα. Σήμερα η Fiat έχει ξαναβρεί την εικόνα της. Δεν έχει πλέον το πρόσωπο του Τζιάνι, αλλά το λείο και εξαιρετικά νεανικό πρόσωπο του Τζον. Στους διαδρόμους της διοίκησης τα στελέχη μιλούν αγγλικά. Η πρόσληψη του εμπνευσμένου Σέρτζιο Μαρκιόνε στη θέση του εντεταλμένου συμβούλου, αλλά και το επαναλανσάρισμα του μοντέλου που είναι γνωστό ως «πεντακοσαράκι» σηματοδοτούν την επανεκκίνηση της Fiat.

Η περιουσία του ξεπερνά τα 3 δισ. ευρώ 

Το σημερινό αφεντικό της Fiat διαφέρει πολύ από τον παππού του. Ο θρύλος του γλεντζέ Τζιάνι, του ατελούς πατέρα, του ανθρώπου που φλέρταρε με επιτυχία τις ηθοποιούς Ανίτα Εκμπεργκ και Χέντι Λαμάρ, δίνει τη θέση του σε έναν νέο πατέρα που πηγαίνει συχνά τα δύο του παιδιά- τον Λεόνι και τον Οσεάνο- στο σχολείο, ενώ προσπαθεί να γυρίσει σπίτι στις οκτώ το βράδυ για να τα βάλει στο κρεβάτι. Ο γάμος του με την αριστοκρατικής καταγωγής γυναίκα του, Λαβίνια Μπορομέο, που πραγματοποιήθηκε σε νησί της οικογένειάς της με καλεσμένους τον Κίσινγκερ και τον Μπερλουσκόνι, ταίριαζε περισσότερο στην παράδοση των Ανιέλι.
Ομως, ενώ ο Τζιάνι πετούσε με το ιδιωτικό του τζετ για να δειπνήσει στο Σεν Μόριτζ, ο Τζον χρησιμοποιεί το δικό του για να βρει νέες αγορές στην Κίνα. Με τον Ελκαν- του οποίου η περιουσία ξεπερνά τα 3 δισ. ευρώ- στο τιμόνι της Fiat, ξεκινά μια νέα εποχή για την ιταλική αυτοκινητοβιομηχανία. «Φιλοδοξία μου είναι να αλλάξει η εταιρεία και να συνεχίσει να υπάρχει», λέει.